15 lutego 2024 r. weszła w życie „ustawa Kamilka”. Skąd nazwa? Jest to nawiązanie do tragicznych wydarzeń z przełomu kwietnia i maja 2023 roku. Wówczas światło dzienne ujrzała informacja o historii 8-letniego Kamilka z Częstochowy, który, jak donosiły media, był przez wiele miesięcy maltretowany przez swojego ojczyma. Chłopiec zmarł w maju 2023 roku.
Polski ustawodawca zareagował tak, jak to ma w zwyczaju, czyli wprowadzając nowe regulacje. Te już na pewno (bo przecież na pewno, prawda?), zapobiegną podobnym tragediom. Efektem prac legislacyjnych była nowa ustawa uchwalona w lipcu, a opublikowana w sierpniu 2023 roku, zwana właśnie „ustawą Kamilka”.
Ustawa Kamilka wprowadza szereg zmian do takich aktów prawnych, jak:
- Kodeks postępowania karnego
- Kodeks rodzinny i opiekuńczy
- Kodeks postępowania cywilnego
- Kodeks karny wykonawczy
- Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej
- Prawo o ustroju sądów powszechnych
Nas jednak szczególnie interesują zmiany wprowadzone do ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Czy raczej „o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich” – bo tak obecnie brzmi tytuł ustawy.
Nowe przepisy nakładają nowe obowiązki na placówki edukacyjne, wychowawcze, ale również medyczne, do których uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni. Obowiązki te można sprowadzić do dwóch kategorii:
- obowiązki związane z rekrutacją personelu;
- wdrożenie standardów ochrony małoletnich.
Pierwsze z nich weszły w życie już 15 lutego 2024 r. Na wykonanie drugich jest nieco więcej czasu. Standardy ochrony małoletnich w placówce medycznej musisz wdrożyć najpóźniej do 15 sierpnia 2024 roku.
Przed nawiązaniem stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej (np. zlecenie lub kontrakt B2B) z osobą, której obowiązki będą związane z leczeniem dzieci w Twojej placówce, musisz uzyskać informację, czy dane pracownika są zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym. Ściślej chodzi o następujące rejestry:
- Rejestr z dostępem ograniczonym;
- Rejestr osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15
Kandydat do pracy, którego obowiązki będą związane z leczeniem małoletnich, musi natomiast przedstawić zaświadczenie o niekaralności w zakresie przestępstw z rozdziału XIX i XXV KK, art. 189a, art. 207 KK i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Są to przestępstwa:
- przeciwko życiu i zdrowiu (np. zabójstwo, bójka, pobicie itp.)
- przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (np. zgwałcenie, seksualne wykorzystanie małoletniego itp.)
- handel ludźmi
- przestępstwo znęcania
- wytwarzanie, posiadanie lub obrót narkotykami itp.
Kolejnym obowiązkiem kandydata do pracy jest złożenie oświadczenia o państwie lub państwach (innych niż Polska), w których zamieszkiwał w ciągu ostatnich 20 lat. Jeżeli taka osoba mieszkała w innych państwach, musisz od niej zażądać również informacji z rejestrów karnych tych państw do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.
Jeżeli w państwach tych nie wydaje się takich informacji, wystarczy „ogólne” zaświadczenie z rejestrów karnych tych państw. Taki odpowiednik naszego zaświadczenia o niekaralności.
Jeżeli i to nie jest możliwe – wówczas kandydat do pracy musi złożyć oświadczenie, że nie był karany za żadne z tych przestępstw oraz nie ciąży na nim żaden wyrok sądu (lub innego organu), który zakazywałby mu pracy z dziećmi. To w uproszczeniu, ale taka jest istota rzeczy.
Zgodnie z ogólną regułą, standardy ochrony małoletnich powinny być dostosowane do specyfiki danej placówki medycznej. Zgodzisz się, że inne potrzeby będzie miał szpital dziecięcy, inne przychodnia POZ, a jeszcze inne placówka stomatologiczna. Pewne elementy są jednak wspólne. I tak, standardy ochrony małoletnich w placówce medycznej powinny zawierać m.in.:
- określenie zasad zapewniających bezpieczne relacje między małoletnim a personelem, w tym zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
- zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
- procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego;
- zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskiej Karty;
- zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
- zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania.
